شناسنامه عملیات

تاریخ عملیات 1365/06/10
رمز عملیات حسبناالله و نعم الوکیل
هدف عملیات تصرف و انهدام دو اسکله العمیه و البکر، تکمیل عملیات والفجر 8 با انهدام مهم ترین پایگاه های دریایی دشمن و کوتاه کردن دست او از شمال خلیج فارس
فرماندهی سپاه پاسداران
سازمان رزم نیروی دریایی سپاه پاسداران
سطح نبرد متوسط
نوع عملیات نیمه گسترده
جبهه نبرد خلیج فارس
منطقه عملیات شمال غربی خلیج فارس- ترمینال نفتی البکر و العمیه
استعداد نیرو خودی چهار گردان لشکر 14 امام حسین(ع) به همراه دو ناو تیپ 14 کوثر و 13 امیرالمومنین(ع)
استعداد نیرو دشمن یک گروهان تقویت شده از تیپ 440 دریایی به اضافه دو گردان دیگر
نتایج عملیات آزادسازی تصرف و انهدام تاسیسات اسکله العمیه و بخشی از اسکله البکر
تلفات و خسارات دشمن
حدود 70 کشته و 100 اسیر

انهدام 2 هواپیما، 1 یدک کش، 1 ناوچه موشک انداز اوزا، انهدام رادار پایانه البکر

غنائم 2 قبضه موشک سهند، 15 قبضه توپ ضدهوایی، 4دستگاه رادار، 10 قایق.


شرح مختصر نبرد

مقدمه

ایده انجام عملیات نظامی در دریا - پس از عدم موفقیت عملیات والفجر مقدماتی - با سفر دریایی فرماندهان یگان های زمینی سپاه پاسداران و بررسی وضعیت تعرض به منافع عراق در شمال خلیج فارس طرح شد. این امر موجب شد که فرماندهان لشکرها و تیپ ها، به آموزش یگان های خود جهت عملیات در آب بپردازند.



بر همین اساس، به موازات آماده سازی یگان ها برای عملیات در هور، اندیشه عملیات در دریا علیه منافع عراق بارور شد و در نتیجه مأموریت تعرض به اسکله های نفتی العمیه و البکر به نیروی دریایی سپاه پاسداران (قرارگاه نوح) واگذار شد.



به این ترتیب، با اجرای عملیات کربلای 3 فصلی جدید در جنگ تحمیلی باز شد و عنصر تازه ای (حضور عملیاتی سپاه در میدان دریایی جنگ تحمیلی) وارد معادله و موازنه موجود گردید که بعدها در درگیری های ایران و امریکا در خلیج فارس، اهمیت حیاتی خود را نشان داد.



اهداف عملیات

انگیزه اصلی عملیات، تصرف و انهدام دو اسکله العمیه و البکر بود. در کنار هدف اصلی، اهداف دیگری نیز دنبال می شد که عبارت بودند از:

- تکمیل عملیات والفجر 8 با ساقط کردن مهم ترین پایگاه های دریایی دشمن و کوتاه کردن دست او از شمال خلیج فارس؛

- ایجاد فضا و منطقه سالم دریایی برای کشتی رانی؛

- اجرای یک عملیات دریایی و نشان دادن حضور مقتدرانه نیروی دریایی سپاه در خلیج فارس.



موقعیت منطقه

دو اسکله العمیه و البکر در شمال آب های خلیج فارس و با فاصله 11 کیلومتر از یکدیگر واقع شده اند. محل تعبیه این سکوها نقطه تلاقی آب های اروندرود و خور عبدالله با خلیج فارس است. عمق آب در اطراف این اسکله ها در حالت مد 34 متر و در حالت جزر بین 30 تا 31 متر است. فاصله این دو اسکله تا مواضع خودی در نهر قاسمیه به ترتیب 25 و 35 کیلومتر است.



استعداد دشمن

قوای دشمن روی هریک از سکوها، شامل یک گروهان تقویت شده از تیپ 440 دریایی بود. گردان 4 از سکوی العمیه و گردان 1 از سکوی البکر حفاظت می کردند.



سازمان رزم خودی

هدایت و فرماندهی عملیات بر عهده قرارگاه نوح(ع) بود که برای اجرای عملیات یگان های زیر را تحت امر داشت:

- لشکر (-) 14 امام حسین(ع) با دو گردان عملیاتی و دو گردان احتیاط؛

- دو ناو تیپ 14 کوثر و 13 امیرالمومنین(ع) به عنوان پشتیبان عملیات.



طرح عملیات

براساس طرح مانور عملیات، دو ناو تیپ کوثر و امیرالمومنین(ع) می بایست دهانه خور عبدالله را برای جلوگیری از پشتیبانی نیروهای دشمن مستقر روی اسکله ها مسدود می کردند. نیروهای غواص لشکر امام حسین(ع) نیز با قایق به نقطه رهایی انتقال می یافتند و سپس با تاریک شدن آسمان، از سه محور به سوی اسکله العمیه روانه شده و آن را تصرف می کردند. آنگاه، نیروهای سوار شناور وارد عملیات شده و روی اسکله مستقر می شدند. در صورت امکان، اسکله البکر نیز می بایست مورد هجوم قرار می گرفت.



شرح عملیات

حدود ساعت 21 مورخ 10 /6 /1365 نیروهای غواص به سمت هدف حرکت کردند؛ اما به دلیل وجود مشکلاتی همچون مغایرت جهت وزش باد با جهت حرکت غواص ها، قطع تماس آنان با فرماندهی و نیروهای پشتیبان و با تاخیر به هدف مورد نظر رسیدند.



حدود ساعت 4 بامداد نیروهای غواص محور راست موفق شدند به سمت چپ اسکله العمیه رسیده و خود را به بالای اسکله و روی پد هلی کوپتر برسانند و با محرز شدن درگیری روی اسکله، رمز عملیات (حسبناالله و نعم الوکیل) توسط فرماندهی قرارگاه قرائت شد. نیروها به سرعت عملیات پاک سازی پد و آماده کردن محل برای ورود دیگر نیروها را انجام دادند.



در ساعت 5:30 یکی از گروهان های سوار شناور به اسکله رسید و متقابلاً دشمن نیز که سمت راست اسکله را در اختیار داشت، به سوی قایق های این گروهان شلیک کرد و همین امر موجب شد فشار وارد بر غواص های مستقر در اسکله کاهش یابد.



با روشن شدن آسمان، نیروهای غواص محورهای دیگر موقعیت خود را یافته و به طرف اسکله حرکت کردند. به این ترتیب، حدود ساعت 8 صبح اسکله العمیه به طور کامل به تصرف درآمد. سپس، اسکله البکر مطابق طرح به آتش کشیده شد.



نخستین فشار دشمن به العمیه در ساعت 10 با پرتاب یک موشک آغاز شد و در پی آن نیروی هوایی عراق به بمباران منطقه پرداخت. پرتاب موشک های دوربرد تا هنگام شب نیز ادامه یافت؛ به گونه ای که تا صبح روز دوم عملیات، چهار فروند دیگر به سوی اسکله شلیک شد. همچنین، دشمن توانست حوالی نیمه شب 8 فروند شناور خود را به طرف اسکله ها بفرستد.



با روشن شدن هوا در روز دوم عملیات، هواپیماهای دشمن در منطقه حضور یافته و اسکله را بمباران کردند. سپس، ناوچه های عراقی آرایش گرفته و با حمایت هلی کوپترها به سمت اسکله پیش روی کردند. فشار روی نیروهای خودی هر لحظه بیشتر می شد و به دلیل نبود عملیات پشتیبانی و تکمیلی؛ عملیات در حد ایذایی پایان یافته و نیروها عقب نشستند و نزدیک ظهر اسکله العمیه در حالی که تأسیسات و تجهیزات آن کاملاً منهدم شده بود، مجدداً به تصرف دشمن درآمد.



نتایج عملیات

- کشته شدن 63 تن از نیروهای دشمن و به اسارت درآمدن بیش از 100 تن دیگر؛

- سرنگون شدن دو فروند هواپیمای جنگنده عراقی، انهدام یک ناوچه و 15 قبضه ضدهوایی و دو دستگاه رادار؛

- به غنیمت درآمدن چهار دستگاه رادار.



فهرست منابع و مآخذ

1- مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، "نبرد العمیه"، محمد اسحاقی، هادی نخعی و مهدی خداوردی خان، چاپ دوم 1379.

2- مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، جنگ در سال65، هادی نخعی، تهران، 1366.

3- مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، کارنامه نبردهای زمینی، محسن رشید و حسن دری، تهران، 1381.

4- مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، اطلس جنگ ایران و عراق ـ فشرده نبردهای زمینی، محسن رشید، چاپ دوم 1389.

5- مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، گزارش اجمالی 38 عملیات بزرگ، ابوالقاسم حبیبی، تهران: جزوه داخلی.

6- اطلس راهنما 6 - کتاب آبادان در جنگ صفحه143

7- مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس.